Meyve Suyu İhracatı
MEYVE SULARI
Tablo 1. Meyve Suyunun Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları
Ürün Adı GTİP No
Portakal Suyu (Dondurulmuş) 200911
Diğer Portakal Suları 200912,200919
Greyfurt Suyu 200921,200929
Diğer Turunçgil Suları 200931,200939
Ananas Suyu 200941,200949
Domates Suyu 200950
Üzüm Suyu 200961,200969
Elma Suyu 200971,200979
Diğer Meyve /Sebze Suları 200980
Karışık Meyve/Sebze Suları 200990
Kaynak: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı
TÜRKİYE'DE ÜRETİM
Ülkemizde meyve suyu üretimi 1960’lı yılların sonlarında başlamıştır. Yıllar içinde
teknolojik gelişmeler yakından takip edilmiş ve ürün çeşitlendirmesine gidilmiştir. İç
pazarda özellikle şeftali, vişne, kayısı ve karışık meyve nektarları tüketilmekte iken,
ihracatta ağırlıklı olarak elma suları önem kazanmıştır. Ancak son yıllarda değişen
eğilimler doğrultusunda iç pazarda elma, nar, domates ve üzüm suyuna ve özellikle % 100
meyve suyuna olan talebin artması bu ürünleri de iç pazarda kayda değer bir konuma
getirmiştir.
Meyve Suyu Endüstrisi Derneği (MEYED) verilerine göre meyve suyuna işlenen meyve
miktarı 2000 yılında 433 bin ton iken, 2007 yılında 737 bin tona çıkmış, 2010 yılında ise
825 bin tona yükselmiştir. Aynı zamanda var olan meyve çeşitlerine ek olarak ayva, havuç
(siyah ve sarı) ve çilek de meyve suyuna işlenen meyveler arasında yer almıştır. Meyve
suyuna işlenen meyveler arasında elma %46 pay ve 376 bin ton ile ilk sırada gelmekte,
söz konusu ürünü %11 pay ve 95 bin ton ile şeftali, %10 pay ve 79 bin ton ile nar, %9 pay
ve 73,5 bin ton ile vişne ürünleri takip etmektedir.
MEYED verilerine göre toplam meyve konsantresi üretimi 2010 yılında 2006 yılına kıyasla
%53 nispetinde artış kaydederek 96 bin tona ulaşmıştır. Toplam konsantre üretimi
içerisinde en büyük pay %58 ile elma konsantresine aittir. İkinci sırada %17 ile vişne
konsantresi yer almakta olup, %8’lik pay ile nar konsantresi üçüncü sıradadır.
Anılan yılda yılı toplam meyve püresi üretimi ise 2006 yılına nazaran %44 oranında
yükselerek 122 bin ton seviyesine ulaşmıştır. Toplam meyve püresi üretimi içerisinde en
büyük pay %59 ile şeftali püresine aittir. İkinci sırada %24 ile kayısı püresi yer almakta
olup, %6’lık pay ile nar konsantresi üçüncü sıradadır.
TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİ
İhracat
Türkiye, sahip olduğu ekolojik yapısı ve üretim alanı itibariyle yaş meyve üretiminde
dünyanın önde gelen ülkelerinden biri konumundadır. Bu durum, Türk meyve suyu sektörü
için de önemli avantajlar sağlamaktadır.
Türkiye’nin meyve suyu ihracatı 1970 yılında 6 ton gibi sembolik bir miktarla başlamış ve
2010 yılı ihracatımız ise 174 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında ise meyve
suyu ihracatımız bir önceki yıla kıyasla değer bazında %26,7’lik artış kaydetmiş ve 221
milyon dolar seviyesine ulaşmıştır.
Türkiye’nin meyve suyu ihracatında en önemli yeri teşkil eden ürün elma suyudur.
Toplam elma suyu ihracatımız 2011 yılında yaklaşık 108 milyon dolar olarak
gerçekleşmiş, böylece toplam meyve suyu ihracatına oranı %47 olmuştur. Vişne,
şeftali, kayısı suları ve sebze suları gibi ürünlerin bulunduğu diğer meyve/ sebze
suları ise aynı yıl itibarıyla 93 milyon
dolarlık ihracat rakamına ulaşmıştır.
Bahse konu sektörde ülkemizin ihracat kompozisyonuna ülke bağlamında
bakıldığında, Avrupa Birliği ülkelerinin ağırlıklı olduğu müşahede edilebilir. Nitekim, Türkiye’nin
meyve suyu ihracatında ilk sırada 42,3 milyon dolarla Almanya gelmektedir. Söz konusu ülkeye
yönelik ihracat değer bazında %46,2 gibi anlamlı oranda artış kaydetmiştir. Diğer taraftan,
İngiltere ve Belçika’ya gerçekleştirilen değer bazında ihracatta rekor artışlar, sırasıyla
%170 ve %512, kaydedilmiştir.
İthalat
Türkiye’nin meyve suyu ithalatı 2011 yılında ihracata paralel olarak artış göstererek 29
milyon dolara ulaşmıştır.
Söz konusu ithalat artışında temel belirleyici unsuru, dondurulmuş portakal suyu ve diğer
meyve ve sebze suları ithalatında yaşanan artışlar oluşturmuştur.
Türkiye’ye 2011 yılında toplam 44 ülkeden meyve suyu ithalatı gerçekleştirilmiştir. İsrail,
Brezilya, Hollanda ve KKTC ithalatımızda önde gelen ülkelerdir.
2011 yılında, İtalya’dan gerçekleşen ithalat değer bazında %3034, İspanya’dan
gerçekleştirilen ithalat ise %2141 gibi rekor oranlarda artış kaydetmiştir.
İthalatta ilk sırada yer almakta olan İsrail’den ağırlıkla diğer turunçgil suları ve
dondurulmuş portakal suyu ithal edilmekte, Brezilya’nın ülkemize gerçekleştirdiği meyve
suyu ihracatında ise dondurulmuş portakal suları birinci sırada yer almaktadır. Yüksek
ithalat artış oranları ile dikkat çeken İspanya’dan ağırlıklı olarak dondurulmamış portakal
suyu, İtalya’dan ise diğer meyve ve suları ithal edilmektedir
DÜNYA PİYASALARI
Euromonitor verilerine göre, dünya meyve ve sebze suyu sektörünün pazar büyüklüğü
2006 ile 2011 yılları arasında toplamda %22,4 oranında artış göstererek 62 milyar litreye
ulaşmış durumdadır. Aynı dönemde yıllık ortalama artış oranı ise %4 olarak
gerçekleşmiştir.
2011 yılı itibarıyla Asya-Pasifik bölgesi küresel pazardan aldığı %34’lik pay ile lider
konumdadır. Bahse konu bölgenin 2006 – 2011 yılları arasındaki büyüme performansına
bakıldığında, sektör büyüklüğünün mutlak olarak 8 milyar litrelik artış kaydettiği, söz
konusu dönemde (yıllık olarak ortalama %10,2, birikimli olarak ise %62,8 oranlarının da
işaret ettiği gibi) çok yüksek bir büyüme temposu yakaladığı görülmektedir.
Diğer taraftan, Latin Amerika piyasasının da, Asya-Pasifik pazarında olduğu gibi dinamik
ve istikrarlı bir büyüme performansı yakaladığı gözlenmektedir. Latin Amerika pazarı 2006
– 2011 yılları arasında %62,7 oranında büyüme kaydetmiş, yıllık ortalama büyüme oranı
ise 10,2 olarak gerçekleşmiştir. Bahse konu sürecin sonunda Latin Amerika pazarının
küresel meyve ve sebze suyu sektöründen aldığı pay %9,8 olarak gerçekleşmiştir. Kuzey
Amerika ve Batı Avrupa’nın pazar payları sırasıyla %18,3 ve %18,4 ile birbirine oldukça
yakındır. Büyük ve önemli piyasalar olmalarına rağmen, söz konusu dönemde iki bölge
pazar hacminde de daralma gözlenmiştir. Kuzey Amerika bölgesi 2006 – 2011 döneminde
%4,1, Batı Avrupa ise %2,9 oranında küçülme kaydetmiştir. Mevcut eğilimin devamı
halinde, iki bölgenin de pazar paylarında gerileme yaşanacağı değerlendirilmektedir.
Fert başına düşen küresel yıllık meyve ve sebze suyu tüketimi 2011 yılında 2006 yılına
kıyasla %15,5 oranında artarak 7,6 litreden 8,8 litreye çıkmıştır. Söz konusu dönemde
yıllık ortalama tüketim artışı ise %2,9 olmuştur. MEYED verilerine göre, 2010 yılı itibarıyla
ülkemizde fert başına tüketim yaklaşık 10 litre olup, dünya ortalamasının üzerinde
seyretmektedir. Bununla birlikte Kuzey Amerika ve Batı Avrupa tüketimi ile
karşılaştırıldığında oldukça düşüktür.
2011 yılı itibarıyla fert başına tüketimin en fazla olduğu bölgeler olarak Kuzey Amerika
(32,4 litre), Batı Avrupa (23,2 litre) ve Doğu Avrupa (18,6 litre) öne çıkmaktadır. Asya-
Pasifik ve Kuzey Afrika – Ortadoğu bölgeleri fert başına tüketimin en az olduğu bölgeler
olmakla birlikte, 2006 – 2011 yılları arasında anılan bölgelerde tüketimin ivmelenerek
arttığı müşahede edilmektedir. Bahse konu dönemde Asya-Pasifik bölgesinde fert başına
tüketim miktarının %54,9, Kuzey Afrika-Ortadoğu bölgesinde ise %20,4 oranında arttığı
görülmektedir.
Benzer şekilde, yıllık tüketimin fert başına 10,1 olduğu Latin Amerika pazarında da 2006 –
2011 arasında tüketim %54 oranında yükselme kaydetmiştir.
Bu itibarla, gerek pazar hacmi, gerekse de fert başına tüketim miktarlarında kaydedilen
dinamik ve istikrarlı büyüme dikkate alındığında, Asya-Pasifik ve Latin Amerika pazarları
meyve ve sebze suyu ihracatı açısından önemli potansiyel arz etmektedir.
Dünya meyve ve sebze suyu piyasasında önde gelen firmaların pazar paylarına
bakıldığında, küresel pazarın oligopolistik bir nitelik taşımadığı ve dünya piyasalarında
yoğunlaşmanın nispeten düşük olduğu değerlendirilmektedir. Nitekim, en büyük 10
firmanın pazar paylarının toplama oranı % 19 seviyesinde olup, söz konusu firmaların 4
tanesi Çin Halk Cumhuriyeti, 4 tanesi ABD menşelidir. Diğer taraftan, ilk 10 içerisinde bir
adet Meksika ve Almanya kökenli firma bulunmaktadır.
2011 yılı itibarıyla ABD menşeli iki firmanın Coca Cola (Minute Maid) ve PepsiCo
(Tropicana)’nun sırasıyla %5,2 ve %3,2’lik pazar paylarıyla ilk iki sırada yer aldığı
anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, ÇHC menşeli firmalar söz konusu dönemde pazar
paylarını önemli ölçüde artırarak küresel ölçekte iddialı aktörler konumuna gelmişlerdir.
DÜNYA TİCARETİ
Dünya İhracatı
Dünya meyve suyu ihracatında 2010 yılı itibariyle portakal suları (%38,4) en fazla paya
sahiptir. Elma suyu (%16), diğer meyve/sebze suları (%16) ve karışık meyve ve sebze
suları (%10) dünya ticaretinde öne çıkan meyve suyu çeşitleridir.
Brezilya, Hollanda, ABD, Belçika, Almanya ve Çin dünyadaki önemli ihracatçılardır. Bu
ülkeler, değer olarak dünya meyve suyu ihracatının yarısından fazlasını
gerçekleştirmektedirler. Brezilya tek başına dünya ihracatı içinde % 14,4’lük paya sahiptir.
Brezilya’nın ihraç ürünleri arasında başta dondurulmuş portakal suyu olmak üzere diğer
portakal suları, diğer meyve/sebze suları ve elma suyu gelmektedir .
Dünya İthalatı
ABD, Almanya ve Hollanda dünya ihracatında olduğu kadar ithalatında da önemli bir yere
sahiptir. Bu ülkelerin ithalatı daha çok konsantre meyve suları üzerine olmaktadır. ABD ve
Almanya dünya ithalatında sırasıyla %11,8 ve %10,1’lik payları ve Hollanda %9,2’lik
payları ile büyük ithalatçı konumundadır.
ETİKETLER : PORTAKAL SUYU İHRACATI , meyvesuyu ihracatı , üzüm suyu ihracatı , Portakal Suyu (Dondurulmuş) gtip 200911 ihracat,Diğer Portakal Suları gtip 200912 gtip 200919 ihracat ,Greyfurt Suyu gtip 200921 gtip 200929 ithalat ihracat ,Diğer Turunçgil Suları gtip 200931 gtip 200939 ihracat ,Ananas Suyu gtip 200941 gtip 200949 ihracat ,Domates Suyu gtip 200950 ihracat ,Üzüm Suyu gtip 200961 gtip no 200969 ihracat ,Elma Suyu gtip 200971 gtip 200979 ihracat ,Diğer Meyve /Sebze Suları gtip 200980 ihracat ,Karışık Meyve/Sebze Suları gtip no 200990 ihracat ,MEYVESUYU ÜRETİMİ ,DÜNYA MEYVESUYU ÜRETİMİ İHRACATI İTHALATI
