LİBYA
ilgili aramalar: Libya pazarı,Libya mobilya pazarı,Libya güvercin pazarı,Libya halı pazarı,Libya tekstil pazarı,
Libya firma kaynakları , Libya dış talepler
Libya firma kaynakları , Libya dış talepler
SEKTÖREL
DEĞERLENDİRME
ŞEKERLİ VE ÇİKOLATALI MAMULLER
Türkiye’den Libya’ya ihraç edilen
şekerli ve çikolatalı mamullerin yaklaşık % 75’ini çikolatalı mamuller, %
25’ini ise şekerli mamuller oluşturmaktadır. Ciklet dışındaki ürünlerde ithalat
sırasında kesilen vergiler %10 hizmet harcı, %2 üretim vergisi, %25 tüketim
vergisi olmak üzere toplamda %37 oranındayken, ciklet için üretim vergisi %5,
tüketim vergisi 100 % olmak üzere toplamda %110 düzeyindedir. Türkiye, yüksek
vergilere rağmen pazara bu ürün grubunda en fazla ihracat gerçekleştiren
ülkedir. Çikolata grubunda en fazla kokolin ihracatı yapılmaktadır. Ancak
kaliteli çikolatalarda da pazarda önemli bir potansiyel bulunmaktadır. Önemli
ihracatçı firmalarımızın bu konuda tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinde
bulunduğu bilinmektedir.
BİSKÜVİ VE GOFRETLER
Ülkede bisküvi ve gofretlere olan
talep son 5 yılda %100 oranında artış göstermiş olup, Türkiye’nin ihracatı da yıllar
itibariyle artarak 2004 yılına göre 2008’de 6 katına çıkmıştır. 2009 yılı ilk
altı ayındaki değişim ise bir önceki yılın aynı dönemine göre %47 oranında
artış yönünde olmuştur. Türkiye pazarda lider olan İtalya’dan sonra ikinci
sırada yer almaktadır. Libya’nın bu gruptaki ithalatının büyük bölümünü tatlı
bisküviler ve gofretler oluşturmaktadır. Bisküvi ve gofretlere uygulanan
üretim, tüketim ve hizmet vergileri şekerli ürünlerde olduğu gibi toplamda
%37’ye ulaşmaktadır. Etkili tanıtım faaliyetlerine ağırlık verilmesinin pazar
payının artırılmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
MAKARNA
2007 yılına kadar düşüş
eğiliminde olan Libya’nın 2008 yılından sonra artış eğilimine geçtiği tahmin
edilmektedir. Pazarda en büyük rakiplerimiz olan Tunus ve İtalya’ya oranla
ihracatımız çok düşük düzeyde olsa da Türkiye üçüncü sırada yer almaktadır.
Libya’ya makarna ihracatımızın 2009 yılının ilk altı ayında bir önceki yıla
göre büyük oranda artış gösterdiği görülmektedir. Bu artışın, ürünlerimizin
yüksek kaliteli olduğunun vurgulanması yönünde etkili tanıtım yapılmasıyla
süreklilik kazanacağı düşünülmektedir.
BUĞDAY VE BUĞDAY UNU
Libya’da un fabrikalarının
kurulmuş olması buğday ithalatını artırmakla birlikte buğday unu ithalatının
azalmasına neden olmuştur. Türkiye’nin ihracatı 2009’un ilk altı ayında bir
önceki yıla göre önemli bir düşüş göstermiştir. Bunun nedenleri arasında
Libya’nın Türkiye’den geçen yıla göre üçte bir oranında alım yapacağını
açıklaması gösterilmektedir. Önümüzdeki dönemde ülkenin un üretimini artırarak
dışa bağımlılıktan kurtulması beklenmektedir. Öte yandan, Libya’ya buğday
ihracatımız değerlendirildiğinde; ülkemizde bu yıl hasatın beklendiği gibi
yüksek olması durumunda, Libya’nın, stok fazlamız için iyi bir pazar
olabileceği düşünülmektedir.
DOMATES SALÇASI
LİBYA SANAYİ ÜRÜNLERİ İHRACAT
POTANSİYELİ DEĞERLENDİRMESİ
MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ
TMB (Türkiye Müteahhitler
Birliği) verilerine göre Türk müteahhitlerinin yurtdışında 2008 yılında toplam
23,6 milyar ABD Doları tutarında iş almışlardır. Söz konusu tutarda Libya’nın
payı % 8,8 (2,1 milyar ABD Doları)’dir. Şu ana kadar Türk müteahhitlik
firmaları Libya’da 5 milyar dolar seviyesinin üstünde iş almışlardır. Ülkemiz
yurtdışı müteahhitlik hizmetleri açısından önemli paya sahip olan Libya’da orta
vadede 160 milyar dolar tutarında yeni altyapı yatırımlarının hayata
geçirilmesi beklenmektedir.
Libya altyapı alanında önemli
eksikleri bulunan ve hemen her alanda yeni yatırımlara ihtiyaç duyan bir
konumdadır. Önümüzdeki yıllarda yol, ofis alanı, konut, otel projelerini
desteklemek üzere Libya’nın müteahhitlik hizmetleri ve inşaat malzemelerine
yönelik talebi artacaktır. Ülkede bir çok büyük ölçekli proje hükümet ve basın
tarafından açıklanmış fakat bazıları sermaye eksikliği, bürokrasi veya projeyi
üstlenen firmanın sözleşme şartlarını yerine getirememesi nedeniyle
tamamlanamamıştır.
İnşaat sektöründeki yatırımlar
arasında en önemlisi ülkenin güneyindeki su rezervlerinden kuzeydeki tarım
alanlarına, yerleşim yerlerine su taşımayı hedefleyen Suni Nehir (GMR -the
Great Man-made River) projesidir. Bu proje ile yer altı kaynaklarındaki suyun
Sahra çölünü de geçerek nüfusun yoğun olduğu sahil şeridine ulaştırılması
planlanmaktadır. Beş aşamadan oluşan projede teknik ve idari ve mali sorunlar
nedeniyle gecikmeler yaşanmaktadır. Tamamlandığı takdirde sistem 4.000 km uzunluğunda boru
hattı ve iki su kemerinden oluşacaktır. Projenin ancak ilk aşaması tamamen
ikmal edilebilmiş ve ikinci aşamanın sonuna yaklaşılmış ve üçüncü aşama
çalışmaları devam etmektedir. Geniş bir coğrafyaya yayılmış binlerce kilometrelik
boru hattı ağı, çoğu 500 metreden daha
derine uzanan kuyuları, yerleşim birimleri ve kuyular etrafına konuşlandırılmış
devasa rezervuarları ve onlarca pompalama istasyonu ile Suni Nehir Projesi,
tamamlanması ertesinde dahi, bakım ve onarım gereksinimleri sebebiyle
müteahhitlik sektörümüz için önemli bir iş alanı olmaya devam edecektir.
Nüfus artışına ve şehirlerdeki
(özellikle Trablus) yenileme çalışmalarına bağlı olarak 2013 yılına kadar
420.000 konut ve bunlara yönelik altyapının inşa edilmesi planlanmaktadır.
İnşaat sektörünü geliştirecek olan diğer bir önemli konu ise turizmin
geliştirilmesi yönündeki faaliyetlerdir. Libya önümüzdeki dönemde turizm
sektörünü geliştirmek ve bu alandaki gelirlerini artırmak istemektedir. Bu
nedenle de yeni otel ve eğlence alanlarının inşa edilmesine ihtiyaç
duyulmaktadır. 2025 yılı itibariyle ülkedeki otel odası sayısının 13.600’den 50.000’e çıkarılması
planlanmaktadır. Ülkenin başkenti olan Trablus’ta ofis alanında yetersizlik
bulunmaktadır. Business Wire’da yer alan bilgiye göre 2010 – 2012 yılları
arasında 400.000 m2’lik A sınıf ofis alanı faaliyet geçirilecektir.
Trablus’ta 2009 yılı itibariyle 25’den fazla emlak projesi bulunmaktadır. Bu
projeler hem ev hem ofis yerlerini bünyesinde bulunduran karma gökdelenlerden
turistlere yönelik yatırımlara kadar çok farklı alanlardadır. Ayrıca ülkede
perakende alanları açısından da yetersizlikler bulunmaktadır. Trablus’ta mevcut
olan 28.000 m2’lik alanın 100.000 m2’ye artırılması
düşünülmektedir.
Libya’daki belli başlı inşaat
projeleri şunlardır: başkentteki (Tripoli) yeni ve büyük yapı projelerinin
inşaat sektörünü daha da ileri götürmesi beklenmektedir. Tripoli’deki Mataki
bölgesini geliştirme planları ilerlemeye devam etmektedir. Burj al-Bahr olarak
adlandırılan, bir alışveriş merkezi, bir konvensiyon merkezi, bir sinema, 11
adet restaurant, ticari kuleleri bu bölgedeki inşaat sektörünün gelişimine yön
verecektir. İnşaatların yaklaşık 2 yıl sürmesi beklenmektedir. Büyük olmasına
rağmen, proje, BAE’nin Dubai Uluslararası Gayrimenkul’u tarafından
yürütülmektedir. Ayrıca başkentin kuzeyinde 2 milyon metre kareyi kapsayan
büyük bir yerleşim, ticaret ve eğlence bölgesi yapılması planlanmaktadır.
Bir BAE inşaat şirketi olan
Tameer Holding, Tripoli’nin doğusunda kıyıya tamamen yeni bir şehir inşa etmeyi
planladığını ilan ettiğinde, çok daha büyük planlar ortaya çıkmıştır. Şehir
yarım milyon insanı barındıracak şekilde tasarlanmıştır ve kıyı şeridinde
yaklaşık 40 km2’yi kapsayan ikamet, ticari, eğlence ve turizm
tesisleri içerecektir. Ekonomik ve Sosyal Gelişim için Arap Fonu, eğer proje
maliyeti 20 milyar dolar olur ise, gereken finansal desteği fazlasıyla
sağlayacağı taahütünde bulunmuştur.
Aynı zamanda hükümet, Tameer
Holding tarafından yönetilen projenin yeri ve boyutu bakımından benzer olacak,
Hong-Kong’a benzer yapıda ileri teknoloji bir girişim şehri kurmayı
planlamaktadır. Söz konusu şehrin kendi yönetimi ve kanunları olabilmesi için
bir takım ilave planlar hazırlanmaktadır. Off-shore bir bankacılık sektörü
şehre konumlandırılacak ve yabancılara bir arsayı 99 yıl süre ile kiralama ve
muhtemelen ülkenin kalanından daha özgür bir şekilde yaşayabilecek bir çevrede
yaşama hakkı sağlayacaktır. Şehirde kilise ve hatta sinagog yapımına bile izin
verilmesi düşünülmektedir. Yeterli petro-dolar sağlandığında, bu planın hayat
geçirilmesi beklenmektedir.
Libya eskiden Kuzey Afrika’dan
Avrupa’ya uzanan eski bir ticaret yolunun parçasıydı. Ancak şu anda yol ve
limanlarının önemli miktarda yatırım yapılması gerekiyor. Hükümetin 2013’e
kadar altyapıya 9,4 milyar pound harcaması bekleniyor. Bu yatırımlar 13,000 km otoyol ve
güneyde Sebha ile Sirte’yi birbirine bağlayan 1,000 km’lik demiryolunu
mektedir. Çin Demiryolu İnşaat Şirketi,
Al Khoms’dan Sirte ve Sebha’ya, Misurata’ya 1,7 milyar pound değerinde tüm hat
inşaatını yaparken, Rus Demiryolları Sebha’dan Benghazi’ye 2,1 miyar
değerindeki hattı inşa edecektir.
Libya 13 havalimanına sahiptir ve
hepsi modernize edilmesi gerekmektedir. 1978’de inşa edilen, iki uçak pistine
sahip, bir tanesi 10 yıldır kapalı olan Trablus’taki bir havalimanı için 1,5
milyar pound bütçe ayrılmıştır. Ayrıca Benghazi’de yıllık 5 milyon yolcu
kapasiteli 322 milyon poundluk yeni bir havalimanı inşa edilecektir. Ayrıca
Sebha ve Serte havalimanlarının geliştirilmesi için de 170 milyon poundluk bir
anlaşma imzalanmıştır.
Libya’nın Akdeniz kıyısındaki
pozisyonuna rağmen liman altyapısı da azgelişmiştir. Önümüzdeki dönemde Libya
liman inşası ve modernleştirilmesi alanlarında da çeşitli yatırımları
gerçekleştirecektir. Şu anda bir İngiliz firması Misurata’daki limanı da içeren
dört liman inşaatını sürdürmektedir.
Yurt dışı müteahhitlik
hizmetlerimiz açısından en önemli pazarlardan biri olan Libya,
gerçekleştireceği farklı yatırımlar nedeniyle önümüzdeki dönemde de firmalarımız
açısından yeni fırsatlar yaratacaktır.
Kaynaklar:
The Economist Intelligence Unit –
Views Wire- Libya Construction Market
Business Wire – Tripoli
Residential and Office Real Estate 2009
Türkiye Müteahhitler Birliği
Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri Raporu
Doing Business in Libya – Country
Commercial Guide
Winning Construction Work Libya –
www.cnplus.co.uk
T.C. Trablusgarp Büyükelçiliği
Ticaret Müşavirliği Müteahhitlik Sektör Raporu
İNŞAAT MALZEMELERİ
Libya 2008 yılında 1,9 milyar dolar tutarında inşaat malzemesi ithal etmiş
olup, Türkiye %19’luk pay ile Libya inşaat malzemeleri ithalatında 1. sırada
yer almaktadır. Türkiye’yi sırasıyla Çin, İtalya, Almanya ve Tunus takip
etmektedir.
Türkiye’nin Libya’ya 2008 yılında en fazla ihracatını gerçekleştirdiği
inşaat malzemesi 70 milyon dolar ile demir çelik inşaat aksamlarıdır. Bu ürün
grubunu 39 milyon dolar ile demir çelik çubuklar izlemektedir. Demir çelik boru
ve bağlantı parçalarında ise Türkiye’nin Libya’ya ihracatı 14 milyon dolardır.
Libya’nın 2008 yılı alüminyum
inşaat malzemesi ithalatı 31 milyon dolar seviyesinde olup bu tutar bir önceki
seneye göre %40’lık bir artışa tekabül etmektedir. Türkiye aynı dönemde
Libya’ya gerçekleştirdiği 5 milyon dolar değerindeki alüminyum inşaat malzemesi
ihracatı ile pazardan %16’lık pay almış ve Çin’den sonra 2. sırada yer
almıştır.
Plastik inşaat malzemeleri
ithalatını son 4 yılda 16 milyon dolardan 125 milyon dolara çıkaran Libya’da,
artan turizm ve konut yatırımları sonucunda bu ürünlere olan talebinin artarak
devam edeceği açıktır.
Libya’daki inşaat işlerinin
önemli bir bölümünün Türk firmalarca yapılması diğer inşaat malzemelerinde
olduğu gibi plastik inşaat malzemelerinde de Türk menşeli ürünlere yönelik
talebin yüksek olmasını sağlamaktadır. Bu sektörde Türkiye’nin Libya’ya
ihracatı son 4 yılda oldukça istikrarlı bir seyir izlemiştir. Her yıl bir
önceki yıla göre yaklaşık % 100 oranında bir artış kaydedilmiştir. Libya’ya
plastik inşaat malzemeleri ihracatımız 2004’te 3, 2005’te 6, 2006’da 15,
2007’de 30, 2008’de 58 ve 2009’un ilk altı ayında 85 milyon dolar olarak
gerçekleşmiştir. 2004 yılında % 16 olan pazar payımız 2008’de % 46’ya
ulaşmıştır.
Yapı patlaması geçiren
Ortadoğu’daki diğer ülkeler gibi, 2008 yılında Libya çimento ithalatının 2007
yılına göre %79 gibi keskin bir oranla arttığını görülmüştür. Talepteki artış
Libya’daki çimento fiyatların tırmanmasına neden olmaktadır. 2005’lerin
ortalarında, Libya’lı yetkililer, ülkenin çimento endüstrisinin sadece 50%
kapasite ile işlediğini kabul etmişlerdir. Mevcut çimento talebinin (5m t/y)
2010 yılına kadar %70 oranında artması (8.5m t/y’ye yükselmesi) beklenmektedir.
Libya’da var olan yedi çimento fabrikasının mevcut kapasiteleri ile ülke
ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz olacaktır. Dolayısıyla Türk çimento
üreticileri yükselen bu pazardan azami ölçüde pay elde etmeye çalışmalıdırlar.
Müteahhitlik hizmetlerinde de
belirtildiği üzere Libya’nın altyapı ve konut yetersizliği sebebiyle inşaat
sektörüne önümüzdeki dört yılda en az 75 milyar dolar harcaması beklenmektedir.
Bu yatırımların yanı sıra Libya’nın en önemli gelir kaynağı olan petrol ve
doğal gaz sektöründe planlanan yatırımları, enerji sektöründe öngörülen
kapasite artırımlarını, ülkenin altyapı bakım onarım ihtiyacını,
telekomünikasyon sistemindeki yetersizlikleri, kara ve demir dâhil olmak üzere
ulaştırma alanında planlanan yatırımlar ve dünyanın en büyük mühendislik
projeleri arasında yer alan Suni Nehir Projesinin tamamlanmasına ilişkin yatırım
planları, Libya’yı ülkemiz için fevkalade cazip bir inşaat malzemeleri pazarı
haline getiren diğer önemli projelerdir. Tüm bu veriler dikkate alındığında
Libya’nın Türk inşaat malzemeleri üreticilerimiz açısından ne denli önemli bir
pazar olduğu daha net anlaşılabilir.
Libya’da
gümrük vergileri sıfırlanmıştır. Ancak gümrüklerde %10 oranında “service
charge” tahsil edilmektedir. Üretim ve tüketim vergisi adı verilen vergiler
yalnızca yerli üretim değil ithal edilen ürünlere de uygulanmaktadır. Bu
durumda; aşağıda belirtilen inşaat malzemelerine uygulanan vergi oranlarına %10
eklenerek ithal edilen inşaat malzemelerinin vergi yükü hesaplanabilir.
Üretim ve tüketim vergisine tabi
inşaat malzemeler ve tabi oldukları üretim ve tüketim vergi oranları şunlardır:
17–122 cm çapında kaplama amaçlı kaynaklı borulardan, 1–10 cm çapında paslanmaz
çelikten kesiti daire şeklinde borulardan, 1,5–10 cm kesiti daire şeklinde
olmayan borulardan, dikenli tellerden, metal ızgara ve ağlardan %2 üretim
vergisi %25 tüketim vergisi alınmaktadır. PE ve PVC borulara % 2 üretim vergisi, % 30 tüketim vergisi
uygulanmaktadır. Alüminyum sulama borularından ve kaynak çubuklarından %2
üretim vergisi %25 tüketim vergisi alınmaktadır. Plastik izole edici borulardan
ise %2 üretim vergisi %20 tüketim vergisi alınmaktadır. Bu ürünlerden ayrıca
%10 oranında “service charge” tahsil edilmektedir.
Üretim, tüketim
ve hizmet vergisinden (Service Charge) muaf olan inşaat malzemeleri ise
şunlardır: ham veya kabaca yontulmuş mermer ve traverten taşları, ham veya
kabaca yontulmuş granit taşları, portland çimentosu, boyalar ve vernikler,
dolgu macunları, polipropilen maddesinden mamul borular ve hortumlar, cilasız
veya sırsız seramikten döşeme veya kaplama karoları ve kaldırım taşları;
cilasız veya sırsız seramikten mozaik küpler ve benzerleri, seramikten musluk
taşları, lavabolar, lavabo ayakları, küvetler, alafranga tuvaletler,
rezervuarlar, pisuarlar ve sıhhi tesisatta kullanılan benzeri diğer eşya, float
cam ve yüzeyi taşlanmış veya parlatılmış cam (plakalar halinde) absorblayıcı
(emici) veya yansıtıcı ya da yansıtıcı olmayan bir tabakası olsun olmasın,
fakat başka şekilde işlenmemiş, demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde
ürünleri, demir çubukları, demir profiller, çiviler, alüminyumdan borular.
Kaynaklar: Economic Intelligence
Unit, T.C. Trablusgarp Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Raporları, www.trademap.net, http://bilgi.dtm.gov.tr, Uzman Görüşü
İNŞAAT VE MADEN MAKİNELERİ (gtip:
8725-31, 8705, 8709)
Libya 2008 yılında 949 milyon
dolar değerinde inşaat ve maden makinesi ithal etmiştir. Bu tutar 2007 yılı
ithalatının yaklaşık olarak iki katıdır (%93). Türkiye 2008 yılında Libya’ya 50
milyon dolar değerinde inşaat ve maden makinesi ihracatı ile pazardan %5’lik
bir pay elde etmiştir. Aynı dönemde Çin %33, ABD %22, İtalya %11 ve Almanya
%10’luk pazar paylarına sahip olmuşlardır. 2009 ilk 6 aylık dönemde Türkiye bir
önceki yılın aynı dönemine göre %38’lik düşüşle 13 milyon dolarlık inşaat ve
maden makinesi ihraç etmiştir.
Kaynaklar: www.trademap.net, http://bilgi.dtm.gov.tr, Uzman Görüşü
TARIM MAKİNELERİ (gtip: 8432, 8433,
8434, 8436, 8424.81)
Libya tarım bakımından oldukça
sınırlı imkana sahiptir. Ülke topraklarının sadece 5 000 km2’lik kısmı (% 0,2’si)
sulanabilmektedir.
Libya 2008 yılında 39 milyon
dolar değerinde tarım makinesi ithal etmiştir. Bu rakamın 25 milyon doları
tarla-bahçe ilaçlama makinelerinden (pulverizatör) oluşmaktadır. 2008 yılında
ABD’den yapılan 20,8 milyon dolarlık ithalatın 20,4 milyon doları bu ürünlerden
ibarettir. Hayvancılık ve kümes hayvancılığında kullanılan makineler diğer
önemli ithal kalemleridir.
Pulluklarda (8432.10) % 10
tüketim vergisi uygulanmaktadır.
Kaynaklar: www.trademap.net, http://bilgi.dtm.gov.tr, Uzman Görüşü
DEĞİRMENCİLİK MAKİNELERİ (gtip: 8437)
Buğday unu Libya için stratejik
öneme sahip bir üründür. 2005 yılında uygulamaya konulan yeni politikalarla un
değirmenciliği ülkede desteklenen ve Libya Kalkınma Bankası tarafından kredi
verilen sektörlerden biridir. Bu nedenle önümüzdeki dönemde Libya’da un
fabrikalarının sayısında bir artış olması ve değirmencilik makinelerine yönelik
talebin artması beklenmektedir.
Türkiye’nin Libya’ya ihracatı
2008 yılında büyük bir artışla 1,6 milyon dolardan 9,4 milyon dolara çıkmıştır.
Libya ithalatının büyük kısmı İtalya (% 51) ve Türkiye (% 44) tarafından
karşılanmaktadır.
Kaynaklar: T.C. Trablusgarp
Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Libya Un - Un Değirmeni Piyasa Madde Raporu, www.trademap.net
POMPA VE KOMPRESÖR (gtip: 8413, 8414)
Kuzey Afrika ülkelerinin
genelinde olduğu gibi Libya da Türkiye için büyük bir ihracat potansiyeline
sahiptir. İnşaat sektöründe yaşanan canlılık, petrol ve doğalgaz kaynaklarının
varlığı ve devam eden dünyanın en büyük su nakil projesi olan Büyük Yapay Nehir
Projesi kapsamında çöl boyunca taşınacak olan suyun sulama amaçlı
kullanılmasına yönelik çalışmalar kapsamında Libya Türkiye pompa ve kompresör
sektörü için büyük bir pazar konumundadır. Bu pazardaki en büyük rakiplerimiz
%26’lık pay ile İtalya, %23’lük pay ile ABD ve %14’lük pay ile Almanya olup
Türkiye %2’lik pay ile Libya pompa ve kompresör ithalatında 8. sırada yer
almaktadır. 2007-2008 döneminde Libya pompa ve kompresör ithalatındaki %33’lük
artış ortamında Türkiye Libya pompa ve kompresör ihracatını %32 oranında
artırmıştır. Libya pompa ve kompresör ihracatımız sürekli artış eğiliminde
olup, 2008 ve 2009 yıllarına ait ilk 6 aylık ihracat verileri
karşılaştırıldığında mevcut kriz ortamında %73’lük artış dikkat çekmektedir.
Yukarıda bahsedilen gelişmeler ışığında yapılacak ihracatı artırmaya yönelik
çalışmalarla birlikte kısa ve orta vadede Libya pompa ve kompresör ithalatı içinde daha yüksek bir pay almamız
olası görünmektedir.
Pompa ve kompresör ithalatında
gümrük vergileri 0’lanmış olmakla birlikte gümrüklerde % 10 oranında servis
hizmeti “service charge” alınmaktadır.
Kaynaklar: Libya Ülke Profili 2009, Musa GÜLKAYA-İGEME,
Libya Ülke Profili 2009, Dünya Gazetesi, Uzman Görüşü, : www.trademap.com, http://bilgi.dtm.gov.tr
ELEKTRİK TRANSFORMATÖRLERİ (gtip: 8504)
Libya, hızla artan enerji
talebini karşılayabilmek için milyarlarca dolarlık elektrik üretim yatırımları
yapmak zorundadır. 2007 yılı verilerine göre Libya’nın elektrik üretim
kapasitesi 6,3 Gigawatt’tır. Aynı yılda elektrik üretimi 25,5 milyar Kw/s, kişi
başı tüketim ise 4.158 Kw/s’tır. Ülkenin elektrik üretiminin tamamı fosil
yakıtlarla çalışan santrallerden elde edilmektedir (%71 petrol, %29 doğalgaz).
Yönetim, petrol ihracatını arttırabilmek için petrolle çalışan elektrik
santrallerini doğalgaz’a dönüştürmekte ve yeni kurulan santralleri ise doğalgaz
santralleri olarak inşa ettirmektedir.
Libya’nın 2008 yılı elektrik
transformatörleri ithalatında Türkiye, Hindistan’ın ardından ikinci sırada yer
almaktadır. 2009 yılı ilk altı aylık verilerine göre Türkiye’nin Libya’ya
transformatör ihracatı %36 seviyesinde azalmış olmakla birlikte, ülkemizin
pazar payını koruduğu görülmektedir. Küresel krizin etkilerinin azalması ve
petrol fiyatlarının artmasıyla Libya’nın enerji yatırımlarına ayırdığı
kaynakları arttıracağı ve ülkenin hızla artan enerji talebi düşünüldüğünde Türk
firmalarının son yıllarda önemli bir yer edindiği Libya pazarına yönelik çalışmalar
yoğun bir şekilde devam etmelidir.
Libya’da gümrük vergileri 1
Ağustos 2005 tarihinden itibaren sıfırlanmıştır. Ancak Gümrüklerde % 10
oranında “service charge” tahsil edilmektedir. Transformatör ithalatında da
%10’luk Gümrük Hizmet vergisi uygulanmaktadır.
Kaynaklar: General Electric
Company of Libya Web-sitesi, Libya Online Web-sitesi, www.trademap.net, http://bilgi.dtm.gov.tr, Uzman Görüşü
KABLO VE TELLER (gtip: 8544)
2 milyar doları aşan kablo ve tel
ihracatı ile dünyanın önde gelen kablo ihracatçılarından olan Türkiye, 2008
yılında %29’luk pay ile Libya’nın en çok kablo ithal ettiği 2. ülke
konumundadır.
Libya, 2007 yılına göre %96’lık
bir artışla 2008 yılında 196 milyon dolarlık kablo ithal etmiştir. Libya kablo
ithalatındaki bu büyük artışa paralel olarak, Türkiye’nin 2008 yılında Libya’ya
yapmış olduğu kablo ihracatı bir önceki yıla göre %133 artarak 56 milyon dolara
ulaşmıştır. Ancak Türkiye’nin Libya’ya olan ihracatı, global krizin getirdiği
belirsizlik ile 2009 yılının ilk altı ayında 2008’in aynı dönemine oranla
%31’lik bir düşüş göstermektedir.
Libya, mevcut bulunan elektrik
dağıtım ağının genişletilmesiyle Akdeniz elektrik dağıtım ağının tamamlanmasını
hedeflemektedir. Bu süreç içerisinde ülkenin kablo ihtiyacında artış
beklenmektedir.
Libya inşaat sektöründe
gerçekleştirilmesi hedeflenen çok sayıda proje mevcuttur. Planlanan havaalanı
ve otel yapım projelerinin başlatılması ülke ithalatında artış yönünde önemli
bir etki yaratacak ve ihracat yapmak isteyen firmalara yeni imkânlar
sağlayacaktır.
Libya, kablo ve teller
ithalatında %10 oranında hizmet vergisi almaktadır. Bununla birlikte koaksiyel
kablo ithalatı hizmet vergisinden muaf tutulmuştur. Elektrik kabloları
ithalatında ise Libya, %2 üretim vergi oranı, %10 tüketim vergi oranı ve %10
gümrük hizmet vergisi olmak üzere toplam %22 oranında vergi almaktadır. Libya’da
gümrük vergileri sıfırlanmasına rağmen, alınan bu vergiler ürün ithalatında dolaylı
olarak bir gümrük vergi yükü oluşturmaktadır.
Global krizden oldukça fazla
etkilenen Avrupa pazarında yaşanan talep daralmasına paralel olarak Türkiye
alternatif pazarlara yönelmiştir. Otomotivden haberleşmeye, elektrikli
makinelerden uçak ve gemi sanayine kadar pek çok alanda ürün tedarik eden Türk
kablo sektörü için Libya %96’lık kablo ithalat artışı ile önemli bir pazar olma
özelliğini korumaktadır. Barselona Süreci kapsamında AB ve Akdeniz ülkeleri
arasında aşamalı olarak serbest ticaretin sağlanması için ortaklık anlaşmaları
söz konusu olmaktadır. Bu bağlamda pazara giriş ve ticarette avantaj sağlamak
amacıyla Libya ile Serbest Ticaret Anlaşması imzalanması faydalı olacaktır.
Kaynaklar: Libya Ülke Profili 2009, Musa GÜLKAYA-İGEME,
“Avrupa Birliği’nin Akdeniz Politikası ve Barselona Süreci”, Arş. Gör. Ertuğrul
UZUN Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi, www.trademap.com,
www.musavirlikler.gov.tr, http://bilgi.dtm.gov.tr
BEYAZ EŞYALAR VE KLİMALAR (gtip: 7321, 8418,
8422, 8450, 8509, 8516)
Libya’daki hızlı ekonomik
gelişme, artan konut yatırımları beraberinde beyaz eşya ve klimalara yönelik
talebi artıracaktır. Son dört yıl içinde beyaz eşya ihracatımız 6 milyon
dolardan 39 milyon dolara, klima ihracatımız 1,7 milyon dolardan 26 milyon
dolara çıkmıştır.
2008 yılında Libya’nın beyaz eşya
ithalatı % 78 oranında Türkiye’den yaptığı ithalat ise % 98 oranında artmış,
bunun sonucunda pazar payımız 4 puan artarak % 38’e yükselmiştir.
Aynı yıl Libya’nın klima
ithalatındaki artış oranı % 26 olarak gerçekleşmiş, Türkiye’den yapılan ithalat
ise % 55 oranında artmıştır. Libya ithalatında Türkiye % 27’lik payı ile
Çin’den (% 53) sonra ikinci sırada gelmektedir.
Libya’da ev tipi buzdolaplarına
(8418.10-20-30) ve ev tipi fırınlara (7321.11) % 25 tüketim vergisi
uygulanmaktadır.
Kaynaklar: www.trademap.net, http://bilgi.dtm.gov.tr, Uzman Görüşü
OTOMOTİV YAN SANAYİ (gtip: 87)
Libya’nın Araç Parkı (2006)
Motosiklet
|
660
|
Özel Binek Otomobil
|
1.106.894
|
Kamyon
|
289.718
|
Taksiler
|
61.360
|
Treyler Çekicileri
|
24.288
|
Diğer Çekiciler
|
13.496
|
Vinçler vb. (Mobil)
|
10.081
|
TOPLAM
|
1.508.662
|
Kaynak:
Libya Ticaret Müşavirliği-Yıllık Raporu-2008
Gümrük vergilerinin kaldırılması
ve taşıt ithalatındaki kısıtlamaların gevşetilmesi neticesinde otomotiv
sektörünün büyümesi beklenmektedir. Libya’da otomobil satın alma talepleri
ciddi biçimde artmakta ve yaşlı araçların yenilenme oranı hızla yükselmektedir.
Ülkemizin Libya’ya taşıt araçları
yan sanayi ürünleri ihracatı son yıllarda artmaktadır. Türkiye 2007 yılında 12
milyon dolarlık ihracatla Libya’nın otomotiv yan sanayi ithalatında dokuzuncu
sırada yer almıştır. 2008’de Türkiye’nin Libya’ya olan otomotiv yan sanayi
ihracatı 22,5 milyon dolara yükselmiştir. 2009 yılı ilk 6 aylık verilerine göre
ise ihracat küresel kriz ortamına rağmen bir önceki yılın aynı dönemine göre %30
artmıştır.
“Oto tamir malzemeleri ve yedek parçaları” ile
“otomobil, motosiklet, yol ekipmanları-ağır vasıta ve yedek parçaları” Libya
mevzuatına göre distribütör zorunluluğu olan ürünler arasındadır.
Libya:
- 4011.10 ve 4011.20 GTIP no’lu
otomotiv lastikleri ithalatında %2 üretim vergisi, %5 tüketim vergisi ve %10
gümrük hizmet vergisi olmak üzere toplam %17,
- 850710 GTIP no’lu araç aküleri ithalatında %2 üretim vergisi, %5
tüketim vergisi ve %10 gümrük hizmet vergisi olmak üzere toplam %17,
- 870791.90 GTIP no’lu motorlu
araçların karoserleri ithalatında %2 üretim vergisi, %10 tüketim vergisi
ve %10 gümrük hizmet vergisi olmak üzere toplam %22 oranında vergi almaktadır.
Libya’da gümrük vergileri
sıfırlanmasına rağmen, alınan bu vergiler ürün ithalatında dolaylı olarak bir
gümrük vergi yükü oluşturmaktadır.
Kaynaklar: Economist Intelligence
Unit-Libya Ülke Raporları, Libya Ticaret Müşavirliği-Yıllık Rapor-2008, www.trademap.net,
http://bilgi.dtm.gov.tr
HAZIR GİYİM (gtip: 61, 62)
Libya’da hem geleneksel hem de
modern kıyafetler giyilmektedir. Kırsal kesimde tamamıyla geleneksel kıyafetler
giyilirken kentlerde geleneksel ve modern kıyafetler bir arada görülmektedir.
Kadınlar dışarıda tamamıyla İslami geleneklere göre giyinirken, evlerinde rahat
kıyafetler ve dekolte kıyafetler kullanmaktadırlar. Dolayısıyla, modern kadın
kıyafetleri mağazalarda sıklıkla bulunmaktadır.
Libya’nın 2007 yılında 266 milyon
dolar olan hazır giyim ithalatı 2008 yılında yaklaşık %21 artışla 323 milyon
dolara yükselmiştir. İthalatın %43 gibi büyük bir bölümü Çin’den
gerçekleştirilmektedir. Suriye %22 payla ikinci büyük tedarikçidir. Türkiye de
%17 payla Libya’nın 3. büyük tedarikçisi
konumundadır.
2005 yılı itibarıyla hazır giyim ürünleri
ithaline sıfır gümrük vergisi uygulanmakla birlikte, tüm hazır giyim
ürünlerinden %10 oranında hizmet vergisi kesilmektedir.
Kaynaklar: www.trademap.net, http://bilgi.dtm.gov.tr, Uzman Görüşü
HALI (gtip:57)
Libya’da evler genellikle el
işlemeli duvar ve yer halıları ile kaplıdır. Libya’daki Müslümanların büyük
bölümü her yerde namaz kılabilmek için yanlarında seccade bulundururlar.
Misurata ve diğer bazı şehirlerde küçük halı fabrikaları bulunmaktadır. Fakat
halı sanayi çoğunlukla devlet elinde olduğu için özel sektörün gelişmesine
elverişli ortam pek sağlanamamıştır.
Halı desenlerinde çoğunlukla
Berber ve Arap kültürlerinin ağırlığı hissedilmektedir. Berber kültürünün
etkisinde üretilen halılarda karmaşık geometrik şekiller ve çizgiler
kullanılmaktadır. Berberi kadınlar keçi kılı ve koyun yününden halılar
yapmaktadırlar.
Libya’ya 2008 yılında yaptığımız
halı ihracatının neredeyse tamamını (%97) makine halıları oluşturmaktadır.
Libya halı ithalatının yaklaşık % 76’sını Türkiye’den gerçekleştirmektedir.
Libya, halı ithalatında gümrük
bedeli üzerinden % 10 gümrük hizmet vergisi,
C.I.F. bedeli üzerinden % 25 tüketim vergisi ve gümrük bedeli üzerinden
% 2 üretim vergisi (*) olmak üzere toplam % 37 oranında vergi almaktadır.
(*) Yerel üretilen ve nihai
ürünlerin üretiminde kullanılan ara mallara uygulanmamaktadır.
Kaynaklar: www.trademap.com, http://bilgi.dtm.gov.tr, Uzman Görüşü
MOBİLYALAR (gtip: 94)
Libya dünyaya entegre olma çabaları ile birlikte her geçen
gün dünya ile olan ticaret hacmini artırmaktadır. Ülkenin genç, hızlı büyüyen
ve eğitimli nüfusunun buzdolabından arabaya, giyimden mobilyaya kadar her şeye
ihtiyacı vardır. Ülke imalat sanayisinin küçüklüğü nedeni ile tüm mamul ve yarı
mamul ürünlerde ithalatçı konumdadır.
2008 yılı Libya’nın toplam
mobilya ithalatı 162 milyon dolar olup, Türkiye 20 milyon dolar ve %12 lik payı ile 3. sırada gelmektedir. Ülke
mobilya ithalatı bir önceki yıla göre %25 artış göstermiş olup, bu eğilim
düzenli bir seyir takip etmektedir. Sektördeki önemli rakiplerimiz; Libya ile
tarihi ilişkileri güçlü olan İtalya ve düşük maliyetli üretimle öne çıkan Çin
firmalarıdır. Libya pazarı fiyata karşı çok duyarlıdır.
Libya’nın mobilyaya uyguladığı
gümrük vergisi oranları 0 olmakla beraber, 9401 ve 9403 GTIP nolu ürün grupları
(mobilya) ithalatında %2 üretim vergi oranı, %25 tüketim vergi oranı ve %10
gümrük hizmet vergisi olmak üzere toplam %37 oranında vergi almaktadır. Alınan
bu vergiler, ürün ithalatında dolaylı olarak bir gümrük vergi yükü
oluşturmaktadır.
Türk şirketlerinin, özellikle müteahhitlik hizmetleri
alanında, 2008 yılı içerisinde Libya’da belirgin bir hareketlilik yaşadığı
gözlenmiştir. Ayrıca Libya yapı sektöründeki hızlı gelişim ve ülkemiz
firmalarının bu işlerden aldıkları/alacakları paylar beraber düşünüldüğünde
Libya pazarı mobilya dekorasyon konusunda faaliyet gösteren firmalarımız için
önemli fırsatlar sunmaktadır.
Bu nedenle ülkenin her geçen gün artan mobilya talebinin
ülkemizden temin edilmesi konusunda çaba gösterilmesinin yararlı olacağı
düşünülmektedir.
Kaynaklar: Libya Ülke Profili 2009, Musa GÜLKAYA-İGEME, www.trademap.net, Uzman Görüşü
KOZMETİK VE KİŞİSEL BAKIM ÜRÜNLERİ
(gtip:3304, 3304, 3305, 3306, 3307)
Libya
kozmetik ve kişisel bakım ürünleri iç tüketimin önemli bir kısmını ithalat ile
karşılamaktadır. Pazarda kozmetik ve kişisel bakım ürünleri üretimi yok denecek
kadar azdır. Ülkede söz konusu ürünlere
olan talep düşük ücretlere rağmen sınırlı da olsa artmaktadır. Özellikle
ülkemizin üretim kapasitesinin yüksek olduğu şampuanlar, deodorantlar, sabun ve
hijyenik kağıt ürünlerine her zaman talep vardır.
Libya’nın
kozmetik ve kişisel bakım ürünleri ithalatı 2007 yılında 71 milyon dolar iken,
2008 yılında 78 milyon dolara yükselmiştir. İthalatta azda olsa 7 milyon
dolarlık bir artış söz konusudur. Kozmetik ve kişisel bakım ürünleri
ithalatının % 38’in şampuanlar, % 28’ini deodorantlar ve % 20’sini cilt bakım
ürünleri, % 11’ini parfümler ve % 4’ünü ağız hijyeni ürünleri oluşturmaktadır.
Türkiye pazarın son yıllarda önemli bir tedarikçisi olmuştur. Pazarın 2008 yılında kişisel bakım ürünleri
tedarikçilerinin sıralaması değişmiştir. Türkiye Fransa, İtalya, Almanya gibi
ülkeleri geçerek birinci sıraya yerleşmiştir. 2008 yılında ithalatın yaklaşık dörtte
biri Türkiye’den gerçekleştirilmektedir. Bunun başlıca nedeni daha temel olan
deodorantlar ve şampuanlar gibi ürünlerin rakip ülkelere göre daha uygun
fiyattan pazara sunmamızdır. Libya’nın fiyata aşırı duyarlı bir pazar olması
nedeniyle uygun fiyatlı ve kaliteli ürünlerde ihracatımızı artıracağımız
düşünülmektedir.
Libya’ya ithalatta diğer tüm
ürünlerde olduğu gibi kozmetik ve kişisel bakım ürünlerine de % 0 gümrük vergisi uygulanmaktadır. Ancak kozmetik
ve kişisel bakım ürünleri ithalatında %2
üretim vergisi; parfümlere % 25, şampuanlara % 15, sabunlara % 15 tüketim vergisi ve tüm kozmetik ve kişisel
bakım ürünlerine %10 hizmet vergisi uygulanmaktadır. Libya’da gümrük vergileri
sıfırlanmasına rağmen, alınan bu vergiler ürün ithalatında dolaylı olarak
önemli oranda vergi yükü oluşturmaktadır.
Kaynaklar: www.trademap.net, http://bilgi.dtm.gov.tr, Uzman Görüşü
ALTIN MÜCEVHERAT (gtip: 71)
Kıymetli taşlar ve metal
mamulleri sektöründe Libya’ya yönelik ihracatımızda ilk sırada altın mücevherat
bulunmaktadır. Libya altın mücevherat ihracatımızda 12. sırada yer almaktadır.
Libya ekonomisinde önümüzdeki dönemdeki beklenen büyümenin gelir artışına ve
ithalat üzerindeki kısıtlamaların azaltılmasına bağlı olarak tüketim ürünleri
pazarının gelişmesi beklenmektedir. Bu gelişmenin altın mücevherat satışlarını
da olumlu yönde etkilemesi beklenebilir. Libya’nın altın mücevherat ithalatında
2. sırada yer alan ve pazarda iyi bir konuma sahip olan ülkemiz ürünlerinin önümüzdeki
dönemde de ortaya çıkacak olan bu potansiyeli en iyi şekilde değerlendirmeleri
gerektiği düşünülmektedir.
Libya, altın mücevherat için % 0
gümrük vergisi almaktadır, fakat söz konusu ürün % 10 gümrük hizmet vergisine
tabiidir.
Kaynaklar: www.trademap.net, http://bilgi.dtm.gov.tr, Uzman Görüşü
